Bitcoin wordt vaak gepresenteerd als een alternatief voor ons traditionele geldsysteem. Maar hoe realistisch is het idee dat Bitcoin daadwerkelijk de rol van geld volledig kan overnemen? In dit artikel onderzoeken we de voor- en nadelen van Bitcoin als betaal- en spaarmiddel.

Bitcoin als betaalmiddel

In theorie is Bitcoin geschikt als betaalmiddel: het is digitaal, grensoverschrijdend en gebaseerd op een gedecentraliseerd netwerk. Transacties kunnen zonder tussenkomst van banken plaatsvinden. Echter, in de praktijk zijn er diverse uitdagingen:

• Volatiliteit: De koers van Bitcoin kan op een enkele dag met 2-3% schommelen, en 5-10% komt ook regelmatig voor (reason.org). Stel je voor dat je je boodschappen van 50 euro wilt betalen, maar de waarde van je Bitcoin is tijdens je winkelbezoek met 5% gedaald, dus betaal je 52,50. Voor sommige consumenten is dit verschil nog wel te overzien, maar voor bedrijven met kleine winstmarges wordt het zo wel lastig om prijzen vast te stellen.
• Schaalbaarheid: Het Bitcoin-netwerk kan momenteel ongeveer 7 transacties per seconde verwerken, terwijl een netwerk zoals Visa meer dan 24.000 transacties per seconde aankan (cointelegraph.com).
• Snelheid: In het Bitcoin-netwerk duurt het minstens 10 minuten voordat een transactie definitief bevestigd is. Je gaat bij de kassa natuurlijk geen 10 minuten wachten, maar bij een aankoop in een webshop of de betaling van een factuur tussen bedrijven zou dat geen probleem zijn.
• Transactiekosten: Tijdens periodes dat er veel transacties op het netwerk plaatsvinden, kunnen de transactiekosten oplopen tot 5 of 10 euro per transactie (en heel soms veel meer) (ycharts.com). Dit maakt kleine betalingen, zoals voor een kopje koffie, minder aantrekkelijk.

De problemen van schaalbaarheid, snelheid en transactiekosten maken het ieder voor zich al onwaarschijnlijk dat het Bitcoin-netwerk zelf voor dagelijkse transacties gebruikt gaat worden. Alternatieven zoals het Lightning-netwerk maken het echter wel mogelijk om heel snel en goedkoop kleine bedragen in Bitcoin over te maken (hackernoon.com). De schommelingen in waarde (volatiliteit) zijn hiermee echter nog niet opgelost.

Bitcoin als spaarmiddel

Bitcoin wordt vaak gezien als een vorm van digitaal goud: een opslag van waarde. Dit komt door de schaarste (er zullen nooit meer dan 21 miljoen bitcoins zijn) en het gedecentraliseerde karakter. Bitcoin bestaat inmiddels 15 jaar, wat vertrouwen heeft opgebouwd bij veel gebruikers. Maar er zijn ook nadelen:

• Onzekerheid over de toekomst: Hoewel Bitcoin al een stabiele geschiedenis heeft, blijft het onzeker hoe het zich op de lange termijn zal ontwikkelen.
• Veiligheid: Bezitters van Bitcoin zijn in principe zelf verantwoordelijk voor de beveiliging van hun cryptomunten. Hoewel goud ook uit je huis gestolen kan worden, vereist het virtuele karakter van Bitcoin dat mensen een hoop nieuwe dingen leren over private keys en digitale beveiliging. Net zoals bij goud kun je er ook voor kiezen om je Bitcoin-spaartegoeden door een bank, exchange of gespecialiseerde custodian te laten bewaren. Hoewel deze professionele beveiliging de extra kosten ruimschoots kan rechtvaardigen, geef je hiermee wel een fundamenteel voordeel van Bitcoin uit handen: namelijk dat je geen enkele tussenpersoon or derde partij hoeft te vertrouwen.
• Adoptie: Een spaarmiddel wordt waardevoller naarmate meer mensen het zien als iets waardevols. Dit netwerkeffect is cruciaal voor de adoptie van Bitcoin als opslag van waarde.

Korte versus lange termijn sparen

Het gebruik van Bitcoin als spaarmiddel hangt sterk af van de tijdshorizon van het spaardoel. Voor kortetermijndoelen, zoals een vakantie of een aankoop binnen één tot vijf jaar, is de Euro traditioneel gezien een betere keuze vanwege de stabiliteit. Bij het sparen voor onverwachte tegenslagen zoals ziekte of een reparatie aan je huis biedt de Euro eveneens meer zekerheid.

Voor langetermijndoelen lijkt Bitcoin echter meer geschikt. Hoewel de waarde van Bitcoin op de korte termijn sterk kan fluctueren, maakt dit veel minder uit als je spaart voor een doel over vijf tot tien jaar, zoals je pensioen of de studie van je kinderen. Historisch gezien was de waarde na vijf tot tien jaar altijd hoger dan het bedrag dat je erin gestopt had.

Als Bitcoin zich verder ontwikkelt zou het best eens kunnen dat de volatiliteit structureel afneemt. In dat geval zou het mogelijk worden om zelfs voor kortetermijndoelen in Bitcoin te sparen, zoals een verbouwing, nieuwe auto of de volgende zomervakantie. Voorlopig is dat echter nog toekomstmuziek.

Conclusie

Kan Bitcoin ons huidige geld vervangen? De technologie biedt zeker voordelen, zoals decentralisatie en grensoverschrijdende betalingen. Echter, factoren zoals volatiliteit, schaalbaarheid en transactiekosten maken het op dit moment onwaarschijnlijk dat Bitcoin volledig de rol van geld zal overnemen. Het is wel denkbaar dat Bitcoin alleen als spaarmiddel gebruikt wordt, zelfs als het niet een dagelijks zou betaalmiddel worden. Net zoals men vroeger spaarde in goud en de boodschappen deed met koperen muntjes.