Ik hoor regelmatig mensen zeggen dat Bitcoin nooit het huidige geldsysteem kan vervangen, omdat de transacties te duur en te langzaam zijn. Daarmee bedoelen ze dan dat Bitcoin ongeschikt is voor alledaagse betalingen zoals de boodschappen of de huur. Maar wat nou als Bitcoin nooit een betaalmiddel wordt maar alleen een spaarmiddel blijft – kan dat ook? 

Ons huidige geld vervult namelijk meerdere functies tegelijk: betaalmiddel (ruilmiddel), spaarmiddel en rekeneenheid. Die “rekeneenheid” laten we even links liggen. Geld als ruilmiddel werkt alleen lekker als het snel en goedkoop is en iedereen je betaalmethode accepteert. Bij PIN-betalingen weet je bijvoorbeeld binnen een paar seconden of de transactie gelukt is, het kost jou als consument geen extra geld (de winkel misschien wel), en zelfs op de markt of in de tweedehandswinkel kun je steeds vaker met PIN betalen. Een spaarmiddel heeft weer andere eigenschappen: het is fijn als het gemakkelijk, veilig en goedkoop op te slaan is, en gemakkelijk weer te verkopen is, maar het belangrijkste is dat het minstens evenveel waard zal zijn op het moment dat je het wilt uitgeven in de toekomst. Het maakt dus ook nogal uit of je spaart voor een uitgave over 1 jaar, over 5 jaar, 10 jaar, of voor je pensioen, of dat je niet weet wanneer je het nodig zult hebben (sparen voor een onverwachte tegenslag). Traditioneel gezien is de Euro geschikt voor spaardoelen tot 5 jaar en voor onverwachte tegenslagen, en gaan mensen beleggen in aandelen voor de langere termijn. 

Het is zeker denkbaar dat Bitcoin een wereldwijd populair spaarmiddel wordt, zonder de functie van betaalmiddel over te nemen. Qua opslagmethoden biedt Bitcoin meer keuzemogelijkheden dan geld, goud of aandelen, waardoor je voor jouw situatie een betere mix van gemak, veiligheid en lage kosten kunt vinden. Qua waardevastheid is vooral van belang hoeveel nieuw aanbod er op de markt komt, ten opzichte van de bestaande hoeveelheid. Bij Bitcoin is dit van tevoren bekend en zal het nieuwe aanbod steeds verder blijven afnemen, terwijl bij gewoon geld er geen harde limiet is voor hoe ver de centrale banken de geldhoeveelheid kunnen verruimen (en historisch gezien gaat elke overheidsmunt uiteindelijk hieraan ten onder). En sinds 2024 is de aanwas van Bitcoin ook lager dan die van nieuw gedolven goud. Als Bitcoin dan in de toekomst ook nog eens breed geaccepteerd wordt als “iets dat waarde heeft”, is het op alle vlakken een beter spaarmiddel dan goud of geld. Dan kunnen mensen dus sparen in Bitcoin en daarnaast als betaalmiddel gewoon ouderwets geld blijven gebruiken. Dit is prima te doen binnen het huidige stelsel van regelgeving, brokers, exchanges, en belastingen. Of de betaalfunctie van geld vervangen kan worden door bijvoorbeeld stablecoins is een heel ander verhaal, maar niet direct relevant voor Bitcoin als spaarmiddel.

Zo’n toekomstbeeld is nu misschien nog moeilijk voor te stellen, omdat Bitcoin de afgelopen jaren meerdere keren heel hard gedaald en gestegen is in waarde. Terugkijkend zou Bitcoin als spaarmiddel dan ook alleen geschikt geweest zijn voor de langere termijn: alleen als je heel zeker wist dat je je geld pas over 4 jaar ging uitgeven (en dat Bitcoin over 4 jaar nog zou bestaan), dan was Bitcoin achteraf gezien een goede keuze geweest. Waarschijnlijk zijn de schommelingen nu nog zo sterk, omdat Bitcoin nog middenin het “adoptieproces” zit: elke hype-piek en ook elke daling wordt versterkt door de mensen die nieuw toetreden tot de Bitcoin-wereld, en ook door een stuk onduidelijkheid over de werking en functie(s) van Bitcoin. Het is overigens niet helemaal zeker dat de koers-schommelingen gaandeweg minder heftig worden, maar persoonlijk zou ik verwachten van wel. Ten eerste zullen de halving-effecten relatief steeds kleiner worden omdat de block-reward voor miners elke vier jaar halveert (dit is een feit). Een tweede, meer speculatieve reden is dat als Bitcoin steeds breder geaccepteerd wordt, de groep Bitcoin-eigenaren ook steeds diverser zou kunnen worden, met verschillende beweegredenen, en zich daardoor minder als kudde gedraagt bij het kopen en verkopen. Dan zou je ergens in de tweede helft van deze eeuw dus ook in Bitcoin kunnen sparen voor de kortere termijn, bijvoorbeeld voor een vakantie.