Bitcoin is de eerste en meest bekende cryptomunt en één van de grootste en meest vertrouwde publieke blockchain-netwerken. Maar wat kun je er eigenlijk mee doen? Wat heeft het allemaal voor nut?

Deze vraag wordt al gesteld sinds het prille begin van Bitcoin in 2008 en 2009. In de afgelopen 15 jaar heeft het Bitcoin-netwerk diverse ontwikkelingen doorgemaakt, en de meningen over mogelijke en wenselijke toepassingen blijven evolueren.

Geschiedenis

In de beginjaren was Bitcoin vooral bedoeld als digitaal betaalmiddel: “electronic cash”. De eerste commerciële transactie illustreert dit goed: iemand betaalde 10.000 bitcoin voor twee pizza’s. Niet veel later ontdekten criminelen dat Bitcoin ook gebruikt kon worden op besloten online marktplaatsen, zoals Silk Road, voor de betaling van drugs, wapens en andere illegale goederen en diensten. Ze gingen ervan uit dat Bitcoin volledig anoniem was, maar dat bleek niet zo: Bitcoin is pseudoniem. Politierechercheurs hebben in diverse gevallen illegale transacties kunnen koppelen aan personen. Omdat de transactiegeschiedenis ook onveranderlijk is, konden de sporen niet uitgewist worden en werden er zelfs jaren later nog arrestaties verricht.

Vanaf 2012 werd er geëxperimenteerd met nieuwe toepassingen van het Bitcoin-netwerk, zoals “colored coins” – een voorloper van NFT’s. Hiermee hoopte men decentrale eigendomsrechten te realiseren door het eigendom van zaken als vastgoed, goud, aandelen en kunst vast te leggen op de blockchain. Onder andere Vitalik Buterin werkte aan deze toepassingen, voordat hij Ethereum oprichtte om een bredere categorie aan “smart contracts” mogelijk te maken. De experimenten op het Bitcoin-netwerk liepen echter vast, en het meerendeel van de Bitcoin-gemeenschap koos een conservatievere koers: “Bitcoin is gewoon Bitcoin.”

Betaalmiddel of spaarmiddel?

Vanaf 2015 werd duidelijk dat Bitcoin-transacties te traag en te duur zijn voor grootschalig betalingsverkeer. Discussies over verbeteringen leidden in 2017 tot splitsingen (hard forks) zoals Bitcoin Cash (BCH) en Bitcoin SV (BSV). Andere netwerken, zoals Litecoin, boden snellere alternatieven. Hierdoor kreeg Bitcoin steeds meer de rol van spaarmiddel in plaats van betaalmiddel. Wel is er het Lightning-netwerk, een tweede laag bovenop Bitcoin waarmee snelle en goedkope transacties mogelijk zijn. Hoewel dit netwerk in bepaalde regio’s wordt gebruikt, is de volatiliteit van Bitcoin voor veel gebruikers nog wel een drempel.

In de afgelopen jaren is de conservatieve kijk op Bitcoin dominant gebleven. Dit onveranderlijke karakter wordt vaak geprezen, onder meer door mensen zoals Michael Saylor, die Bitcoin als een commodity omschrijven: “De eigenschappen van goud veranderen ook niet, en juist dat maakt het betrouwbaar en waardevol.” Vanuit deze visie heeft Bitcoin één belangrijke functie: waarde opslaan. Het is dan een spaarmiddel en geen betaalmiddel (zie ook ons artikel over Bitcoin als geld-vervanger).

Nuttige eigenschappen

Als spaarmiddel heeft Bitcoin een unieke combinatie van eigenschappen: digitaal, publiek inzichtelijk, schaars in absolute zin en decentraal. Deze eigenschappen maken Bitcoin in specifieke situaties nuttiger dan traditionele spaarmiddelen:

• Digitaal en makkelijk mee te nemen
  Als je moet vluchten vanwege oorlog of vervolging, kun je de sleutels tot je bitcoins veel eenvoudiger meenemen dan fysieke bezittingen zoals goud, cash of je huis. Bitcoin is digitaal en toegankelijk vanaf elke plek ter wereld.
• Publieke transparantie
  Organisaties zoals banken of centrale banken kunnen vertrouwen wekken door hun Bitcoin-reserves publiekelijk zichtbaar te maken. Bij traditionele middelen zoals goud of vastgoed is hiervoor altijd een accountantsbureau nodig, dat vatbaar kan zijn voor fraude of onder druk gezet kan worden. Juist bij grote bedragen is dit moeilijk echt waterdicht te maken en blijft er altijd een stuk vertrouwen nodig.
• Absolute schaarste
  Bij economische instabiliteit en geldontwaarding kiezen mensen vaak voor schaarse activa zoals goud, vastgoed of aandelen. Bij al deze middelen kan echter het aanbod toenemen wanneer de vraag stijgt, wat prijsstijgingen afremt. Bitcoin is anders: het aanbod groeit niet mee met de vraag. Er worden dagelijks 450 nieuwe bitcoins toegevoegd, en dit aantal halveert elke vier jaar (zie ons artikel over de Bitcoin halving). Dat is wat absolute schaarste inhoudt: het aanbod kan niet meegroeien als de vraag stijgt, alleen de prijs kan stijgen.
• Decentraliteit
  Bitcoin maakt transacties mogelijk zonder tussenkomst van banken of brokers. Bij traditionele spaarmiddelen, zoals aandelen of vastgoed, zijn tussenpersonen altijd noodzakelijk. Zelfs goud vereist vaak verificatie door experts, want hoe kan iemand anders zeker weten hoe puur jouw goud is? Bitcoin kun je direct en zonder hulp verplaatsen of gebruiken als betaling.

Nieuwe ontwikkelingen

In 2023 en 2024 zijn er pogingen gedaan om het Bitcoin-netwerk opnieuw breder in te zetten, zoals met Ordinals en het Runes-protocol. Hiermee kunnen NFT’s en stablecoins worden uitgegeven op de Bitcoin-blockchain. Hoewel dit technisch mogelijk is, valt het nog te bezien of deze toepassingen kunnen concurreren met andere crypto-netwerken zoals Ethereum of Solana.

Conclusie

De rode draad door de geschiedenis van Bitcoin is dat het uitblinkt als spaarmiddel. Andere toepassingen worden vaak beter uitgevoerd door concurrerende netwerken. Bitcoin biedt echter een unieke combinatie van digitale toegankelijkheid, publieke transparantie, absolute schaarste en decentraliteit, wat het in specifieke situaties een krachtig alternatief maakt voor traditionele spaarmiddelen.